Muzeum i Miejsce Pamięci w Bełżcu znajduje się na terenie dawnego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Bełżcu, w którym w latach 1942-1943 zamordowano około 450 tysięcy Żydów z Polski i innych krajów Europy. Był to jeden z trzech ośrodków zagłady utworzonych w ramach akcji „Reinhardt” i pełnił funkcję "laboratorium" ludobójstwa, gdzie Niemcy doskonalili techniki masowej eksterminacji.

 

     Po zakończeniu działań obozu w grudniu 1942 roku Niemcy podjęli się zacierania śladów zbrodni, rozbierając obozowe struktury, paląc zwłoki i zasadzając drzewa na miejscu masowych grobów. Przez wiele lat teren pozostał zaniedbany i niezabezpieczony. Dopiero w 1963 roku postawiono tam pierwszy pomnik, jednak był on pozbawiony odniesień do żydowskiej tożsamości ofiar. Miejsce to przez długi czas było zapomniane i zaniedbane, nawet pod względem ochrony przed grabieżami.

 

     Przełom w upamiętnieniu nastąpił w drugiej połowie lat 90., gdy dzięki inicjatywie Milesa Lermana, przewodniczącego rady United States Holocaust Memorial Museum, podjęto współpracę z polskim rządem. W 2004 roku powstało nowe Muzeum – Miejsce Pamięci w Bełżcu jako oddział Państwowego Muzeum na Majdanku, a nowy kompleks pomnikowy został uroczyście odsłonięty. Projekt założenia pomnikowego, którego autorami byli Andrzej Sołyga, Zdzisław Pidek i Marcin Roszczyk, został wysoko oceniony przez krytyków.

 

     Nowe upamiętnienie obejmuje cały teren byłego obozu. Główną częścią jest symboliczna mogiła pokryta żużlem, przypominająca o ofiarach, a miejsca masowych grobów zostały szczególnie wyróżnione. Najważniejszym elementem jest „Szczelina”, symbolizująca korytarz, którym ofiary były prowadzone do komór gazowych. Budynek muzealny, minimalistyczny i pozbawiony okien, przypomina skład wagonów, co odnosi się do transportów ofiar do obozu.

 

     Pomnik w Bełżcu jest uznawany za jedno z najważniejszych dzieł sztuki komemoratywnej na świecie, przyciągając uznanie zarówno w Polsce, jak i za granicą, porównywany do takich miejsc pamięci jak Treblinka.